دواپس چیست؟ | وظایف مهندس DevOps چیست؟
DevOps یا دواپس چیست؟ اگر در مسیر برنامه نویسی قدم گذاشته باشید، احتمالا کلمه DevOps را زیاد شنیده باشید اما شاید معنی DevOps برای شما گنگ باشد و با خود بگویید DevOps چیست؟ DevOps تشکیل شده از دو کلمه Development (توسعه) و Operation (عملیات) است. در این مقاله به سوال دواپس چیست؟ پاسخ خواهیم داد و کاربرد دواپس را بررسی خواهیم کرد.
موضوعاتی که در این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت:
- DevOps یا دواپس چیست؟
- DevOps چرا مطرح شد؟
- کاربرد دواپس چیست؟
- مزایای استفاده از دواپس چیست؟
- وظایف مهندس دواپس چیست؟
- ابزارهای مورد نیاز برای مهندس DevOps چیست؟
- نقش DevOps در چرخه تولید نرم‌افزار چیست؟
دواپس یا DevOps چیست؟
DevOps مخفف کلمات Development (توسعه) و Operation (عملیات) است. به‌طور کلی DevOps بین تیم توسعه نرم‌افزار و تیم عملیاتی ارتباط و همکاری برقرار می‌کند تا محصول نرم‌افزاری تولید شده، در سریع‌ترین زمان ممکن و با کمترین خطا به دست مشتری برسد.
منظور از تیم توسعه، تمام کسانی هستند که در تولید محصولات نرم‌افزاری، اضافه کردن ویژگی‌های جدید روی محصولات، خطایابی، تست و تکمیل نهایی محصول نقش دارند. منظور از تیم عملیاتی، تمام کسانی هستند که در نگهداری تجهیزات سخت‌افزاری (سرور و...)، نرم‌افزاری (پشتیبانی و...) و محیط‌های عملیاتی شرکت نقش دارند.
وقتی یک محصول نرم‌افزاری برنامه نویسی شد، برای به اجرا در آوردن آن و شروع سرویس‌دهی به مشتری، باید روی سرورهای سخت‌افزاری قرار بگیرد. که در اصطلاح به این عمل، Deploy کردن یا استقرار می‌گویند.
DevOps چرا مطرح شد؟
بعد از اینکه دانستیم دواپس چیست؟ باید ببینیم که چرا مفهوم DevOps مطرح شد؟ تا قبل از تشکیل DevOps، تیم‌های توسعه نرم‌افزار یا تیم عملیاتی در محیط‌های جداگانه (ایزوله) کار می‌کردند. تیم توسعه نرم‌افزار به وظایف تیم عملیاتی و تیم عملیاتی نیز به وظایف تیم توسعه نرم‌افزار کاری نداشت.
هدف تیم توسعه (Development) این بود که محصول جدیدی تولید کند و یا ویژگی‌های جدیدی روی محصولات قبلی اضافه کند. هدف تیم عملیاتی (Operation) نیز ثابت نگه داشتن وضعیت موجود سرویس‌ها برای پایداری بیشتر بود. این کار باعث می‌شد بین این دو تیم یک دیواری ایجاد شود.
به مرور زمان در فرآیند توسعه نرم‌افزار، روش‌های چابک (Agile) ایجاد شد تا با مشتری تعامل بهتری برقرار شود و نیازهایی که دارد به محصول اضافه شود. جدایی دو تیم Dev و Ops از هم باعث می‌شد که در فرآیند تولید محصول و استقرار (Deploy) آن، اتلاف وقت ایجاد شود و محصول دیرتر به دست مشتری برسد.
همچنین احتمال این وجود داشت که محصول خطاهای زیادی داشته باشد و باعث نارضایتی مشتری شود. برای رفع این مشکلات مفهومی به نام DevOps مطرح شد.
کاربرد دواپس چیست؟
پس در جواب دواپس چیست؟ باید بگوییم که دِوآپس یک زبان برنامه نویسی یا یک تکنولوژی خاص نیست. دواپس، مجموعه‌ای از روش‌ها، فرآیندها و ابزارهایی است که با تمرکز بر ارتباطات، همکاری و یکپارچگی بین تیم‌های توسعه نرم‌افزار و عملیات فناوری اطلاعات، باعث می‌شود که محصول تولید شده سریع‌تر و به‌طور مستمر به دست مشتریان برسد.
کلمات «Dev» و «Ops» نیز به همین موضوع اشاره دارند. در گذشته تیم‌های «توسعه» و «عملیات» مستقل و جدا از هم بوده که در روش چابک (Agile)، تیم‌های چند تخصصی DevOps نیز به آن اضافه شده است تا بین Development و Operation ارتباط برقرار کند.
مزایای استفاده از دواپس چیست؟
بعد از پاسخ به سوال «دواپس چیست و چه کاربردی دارد؟» نوبت به مزایای دواپس رسیده است. با استفاده از ابزار CI (Continuous Integration) نرم‌افزارهای Build شده و تست‌های نرم‌افزاری اعم از unit و integration testها به‌صورت خودکار اجرا می‌شوند.
ابزار CD (Continuous delivery) نیز فرایند release نرم‌افزار نهایی را به‌صورت خودکار انجام می‌دهد. این ابزارها باعث می‌شود که محصول نهایی سریع‌تر به دست مشتری برسد.
برخی از مزایای دواپس به شرح زیر است:
- پیش‌بینی شکست یا موفقیت محصول قبل از تولید آن
- همکاری با سایر اعضا برای رفع مشکلات و چالش‌ها
- بهبود سرعت ارائه محصول به بازار
- یکپارچه سازی، خودکارسازی و تحویل مستمر (CI/CD)
- رفع سریع و اسان مشکلات نرم‌افزاری
- صرفه‌جویی در هزینه‌ها و منابع
- افزایش کارایی و کیفیت محصول
- خلاقیت و نوآوری
- رضایت مشتریان
- کاهش ریسک شکست
وظایف مهندس دواپس چیست؟
مهندس DevOps یک متخصص فناوری اطلاعات (IT) است. مهندس دواپس با تیم توسعه نرم‌افزار، برنامه نویسان، اپراتورهای سیستم و سایر افراد در حوزه IT در ارتباط است. یک مهندس دواپس باید مهارت‌های فنی (مهارت سخت) بالایی داشته باشد. داشتن مهارت‌های نرم نیز به مهندس DevOps کمک می‌کند تا با تیم‌های توسعه، عملیات و تست، ارتباط و همکاری بهتری داشته باشد.
برای مثال با وجود DevOps، تیم برنامه نویسی دیگر وقت خود را برای دیپلوی کردن پروژه روی سرور هدر نمی‌دهد و به وظیفه اصلیش که توسعه نرم‌افزار است می‌پردازد. تیم عملیاتی نیز وظیفه نگهداری از سرورها و پایداری آن‌ها را برعهده دارد و به کدهای تیم توسعه آشنایی زیادی ندارد.
تیم دواپس می‌تواند کدهای توسعه داده شده توسط تیم برنامه نویسی را از آن‌ها گرفته و در سرورهای تیم عملیاتی دیپلوی کند و آن را اجرا کند. پس مهندس دواپس باید ترکیبی از مهارت‌های برنامه نویسی (تیم توسعه) برای شناخت بهتر کدها و مهارت‌های کارشناس IT (تیم عملیاتی) برای شناخت زیرساخت‌های شبکه و سخت‌افزار را دارا باشد.
برخی از مسئولیت‌های مهندس DevOps به شرح زیر است:
- توانایی رفع ایرادات رایج در سیستم‌های مختلف
- توانایی دیپلوی کردن پروژه در سرورهای تیم عملیاتی
- داشتن مهارت‌های برنامه نویسی
- تسلط به مباحث CI و CD و توانایی کار با ابزارهای SonarQube ،Maven ،Jenkins و... برای ساخت، مستندسازی، تست خودکار، تجزیه و تحلیل کد و...
- تسلط بر ابزارهای مدیریت پیکربندی مانند: Puppet ،SaltStack و…
- داشتن مهارت‌های نرم و روابط اجتماعی مناسب
- و...
ابزارهای مورد نیاز برای مهندس DevOps چیست؟
در این بخش برخی از مهمترین ابزارهای کاربردی برای مهندس دواپس را شرح می‌دهیم:
- Apache Maven: محیطی برای توسعه (برنامه نویسی) و مدیریت پروژه‌های نرم‌افزاری.
- Gradle: مانند Apache Maven محیطی برای توسعه و مدیریت پروژه‌های نرم‌افزاری.
- Git: گیت یک سیستم وژن کنترل برای مدیریت بهتر پروژه‌ها.
- Jenkins: یک ابزار CI/CD متن باز رایگان برای خودکارسازی فرآیندهای مرتبط با دواپس.
- Bamboo: بامبو نیز مانند Jenkins یک ابزار برای خودکارسازی فرآیند ساخت پروژه است. اما برخلاف Jenkins قسمت‌های رایگان آن بسیار محدود است و استفاده از آن نیاز به خرید اشتراک است.
- Docker: داکر محیطی یکپارچه و ایزوله برای مدیریت پروژه‌ها است.
- Kubernetes: کوبرنتیس نیز مانند داکر محیطی برای یکپارچه‌سازی و ایزوله کردن پروژه‌ها است.
- Puppet: سرویس زیرساختی برای کد را به کسب و کارها ارائه می‌دهد. این ابزار با خودکارسازی فرآیندهای زیرساخت سیستم، سرعت انتشار محصول در بازار را افزایش می‌دهد.
نقش DevOps در چرخه تولید نرم‌افزار چیست؟
بعد از اینکه کامل درباره اینکه دواپس چیست؟ آشنا شدیم، در این بخش مراحل تولید یک نرم‌افزار را به ترتیب بیان می‌کنیم و نقش دواپس در هر کدام را بررسی می‌کنیم:
- برنامه‌ریزی (Planning)
- توسعه (Development)
- آزمایش (Testing)
- استقرار/ انتشار (Deployment)
- نگهداری/ پشتیبانی (Maintenance)
در بین این مراحل، بیشترین زمان مهندس دواپس در برنامه ریزی و نگهداری صرف می‌شود.
برنامه‌ریزی (Planning)
اولین مرحله از چرخه تولید نرم‌افزار، مرحله Planning یا برنامه ریزی است. در این بخش مدیران، اعضای تیم توسعه، اعضای عملیاتی (IT) و تمام کسانی که در تولید نرم‌افزار نقش دارند، چشم‌اندازها و اهداف پروژه را قبل از شروع تولید و توسعه نرم‌افزار تعیین می‌کنند.
در این مرحله مهندس دواپس، به دنبال خودکارسازی مراحل است تا فشار وارد بر تیم را تا حد ممکن کم کند. برخی از سوالاتی که ممکن است مهندس دواپس به دنبال پاسخ آن‌ها باشد به شرح زیر است:
- دو سرویس مختلف چگونه می‌توانند با یکدیگر تعامل برقرار کنند؟
- برای ارتباط بین دو سرویس از چه پروتکلی باید استفاده شود؟
- سخت‌افزارهای موجود پاسخگوی نیاز ما خواهد بود؟
- برای آنکه در مرحله تولید به برنامه نویسان کمک کنیم باید از چه پارامترهایی استفاده کنیم؟
- چه چیزهایی را باید ایجاد و چه چیزهایی را باید خریداری کنیم؟
- چگونه می‌توانیم از نرم‌افزار تولید شده پشتیبانی کنیم؟
- و...
توسعه (Development)
بعد از اتمام مرحله برنامه ریزی، وارد مرحله توسعه نرم‌افزار می‌شویم. در این مرحله تمام اهدافی که در مرحله برنامه ریزی تعیین شده بود را توسعه‌دهندگان برنامه نویسی می‌کنند و ویژگی‌های از پیش مشخص شده را به برنامه اضافه می‌کنند. در این مرحله مهندس دواپس سعی می‌کند تمام ابزارهایی که توسعه‌دهندگان به آن نیاز دارند را در اختیارشان قرار دهند.
از سایر وظایف مهندس DevOps این است که بخش‌های مختلف کدهایی که توسعه‌دهندگان نوشته‌اند را از آن‌ها دریافت کنند و آن‌ها را در کنار هم قرار داده و این مولفه‌ها را با محسط خروجی نرم‌افزار هماهنگ سازند.
مهندس دواپس در ان مرحله به دنبال پاسخ برای سوالات زیر است:
- چگونه باید عملکرد توسعه‌دهندگان را بهبود ببخشم؟
- چگونه به توسعه‌دهندگان توضیح دهم که در حال برنامه نویسی برای چه محیطی هستند و خروجی محیط نهایی نرم‌افزار چه شکلی خواهد بود؟
- و...
آزمایش (Testing)
در این مرحله توسعه‌دهندگان، تست نویسان و کسانی که مسئول کنترل کیفیت محصول هستند، کدهای نوشته شده را تست و آزمایش می‌کنند و در صورت تایید با سورس کد اصلی ادغام می‌کنند. مهندس دواپس در این مرحله می‌تواند با ابزارهایی مانند Jenkins ،Bamboo یا Drone، این تست‌ها و آزمایش‌ها را خودکارسازی کند که در اصلاح به آن‌ها CI (Continuous Integration) گفته می‌شود.
- چگونه متوجه شویم که تست‌های انجام شده درست بوده‌اند؟
- بر مبنای چه راهکاری تاریخچه تست‌های انجام شده را بررسی و روندهای فعلی را ارزیابی کنیم؟
- چگونه می‌توانم بعد از آزمایش کدها، مشکلات آن را به توسعه‌دهندگان گزارش کنم؟
- و...
استقرار/ انتشار (Deployment)
در این مرحله کدهای نرم‌افزاری جهت اجرا بر روی سرورها قرار می‌گیرند که به آن عمل Deployment یا استقرار می‌گویند. مهندس دواپس در این مرحله نیز با ابزارهای CI سعی می‌کند عملیات دیپلویمنت را خودکارسازی کند. مهندس داوپس به دنبال پاسخ به برخی سوالاتی به شرح زیر است:
- در چه بازه زمانی باید یک نسخه آماده شده را در سرور مستقر کرد؟
- از چه روشی استفاده کنم تا کدهایی که مستقر کرده‌ام در کار سایر کدها خللی ایجاد نکند؟
- و...
نگهداری/ پشتیبانی (Maintenance)
در مرحله نهایی که نگهداری و پشتیبانی نام دارد، ایرادات سیستم بعد از مرحله استقرار برطرف می‌شود و ویژگی‌های جدید نیز ممکن است به آن اضافه شود. مهندس دواپس در این مرحله به دنبال پاسخی برای سوالات زیر است:
- چگونه ایرادات و مشکلات سیستم یا محصول را شناسایی کنم؟
- چگونه ایرادات موجود را به توسعه‌دهندگان اعلام کنم؟
- با چه راهکارهایی ایرادات موجود در زیر ساخت‌ها را برطرف کنم؟
- با چه روش‌هایی از درست بودن سرویس اطمینان حاصل کنم؟
- و...
جمع‌بندی
دواپش چیست؟ در این مقاله درباره معنی DevOps و کاربرد آن را بررسی کردیم. همچنین دانستیم که وظایف مهندس DevOps چیست؟ و سپس با مزایای دواپس و جایگاه آن در چرخه تولید نرم‌افزار آشنا شدیم. اگر سوالی درباره دِوآپس دارید، لطفا در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.