تفاوت Authentication و Authorization چیست؟ (به زبان ساده)❤️
تفاوت Authentication و Authorization چیست؟ در دنیای نرم‌افزار شاید دو عبارت «Authentication» و «Authorization» را زیاد شنیده باشید. Authentication به معنی «احراز هویت» و Authorization به معنی «مجوز» است. هر نرم‌افزاری که با کاربران سرو کار داشته باشد حتما باید از Authentication و Authorization استفاده کند. در این مقاله از آموزش برنامه نویسی، تفاوت Authentication و Authorization را بررسی می‌کنیم و کاربرد هر کدام را با مثال ساده توضیح خواهیم داد.
موضوعاتی که در این مقاله به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت:
- Authentication چیست؟
- مثال ساده برای Authentication
- Authorization چیست؟
- مثال ساده برای Authorization
- شباهت Authentication و Authorization چیست؟
- تفاوت Authentication و Authorization چیست؟
- خطای 401 و 403 در Authentication و Authorization چیست؟
Authentication چیست؟
قبل از اینکه به تفاوت Authentication و Authorization بپردازیم، ابتدا باید بدانیم که Authentication چیست؟ «Authentication» در لغت به معنی «احراز هویت» است و در اصطلاح نرم‌افزاری، فرآیند تأیید هویت یک شخص یا یک سیستم نرم‌افزاری است. Authentication در اصطلاحات نرم‌افزاری، معمولاً به مجموعه روش‌ها و فرایندهایی اطلاق می‌شود که با استفاده از آن‌ها هویت یک فرد یا یک دستگاه تأیید می‌شود.
اهمیت تأیید هویت در دنیای دیجیتال بسیار بالاست، زیرا در این دنیا، ارتباطات و تعاملات بین افراد و سیستم‌ها بر اساس اعتماد به هویت صورت می‌گیرد. بدون تأیید هویت، امکان تشخیص افراد و تعیین سطح دسترسی آن‌ها به منابع و اطلاعات مختلف وجود ندارد.
در فرآیند احراز هویت، اطلاعات شخصی و اعتباری فرد در مقابل یک سیستم قرار می‌گیرد. سپس سیستم با استفاده از روش‌های مختلفی این اطلاعات را بررسی می‌کند تا از صحت و صلاحیت هویت فرد مطمئن شود. برخی از روش‌های معمول استفاده شده در فرآیند احراز هویت شامل رمزنگاری، نشانه‌های بیومتریک (مانند اثر انگشت، چهره، صدای صوتی و پترن)، کارت‌های هوشمند، نام کاربری و رمز عبور، توکن‌های امنیتی و احراز هویت دو مرحله‌ای است.
بعضی از مثال‌های استفاده از تأیید هویت شامل ورود به سیستم‌های کامپیوتری، امضای الکترونیکی، احراز هویت در سرویس‌های بانکی آنلاین و خریدهای اینترنتی است.
مثال ساده برای Authentication
در قسمت قبل دانستیم که Authentication چیست؟ در این قسمت یک مثل ساده از Authentication در سایت می‌زنیم تا بهتر متوجه این قضیه شوید. فرض کنید می‌خواهید از یک فروشگاه اینترنتی خرید کنید. در مرحله اول ابتدا باید وارد سایت شوید تا هویت شما از طریق شماره موبایل یا ایمیل احراز گردد.
وقتی وارد سایت می‌شوید و اطلاعات ورودی مانند نام کاربری، شماره موبایل یا ایمیل و رمز عبور را وارد می‌کنید، فرآیند تأیید هویت در حال اجرا است تا اطمینان حاصل شود که شما هستید و اجازه ورود به سایت را دارید.
در غیر این صورت، اگر اطلاعات شما مانند شماره موبایل، ایمیل یا رمزعبور نادرست باشد، احراز هویت شما به درستی انجام نشده است و کاربر مهمان محسوب می‌شوید و فروشگاه اینترنتی نمی‌داند که شما چه کسی هستید تا کالا را برای شما ارسال کند. روزانه میلیون‌ها خرید اینترنتی انجام می‌شود پس نیاز است که هویت و مشخصات سفارش‌دهنده مشخص گردد تا کالا برای او ارسال شود.
اگر شما وارد سایت نشوید و احراز هویت به درستی انجام نشود، نمی‌توانید سفارش خود را انجام دهید. پس فرآیند ورود به سایت همان احراز هویت یا Authentication است.
Authorization چیست؟
در ادامه مقاله تفاوت Authentication و Authorization، باید بدانیم که Authorization چیست؟ «Authorization» در لغت به معنی «مجوز» است. و در اصطلاح نرم‌افزاری، فرآیند تعیین سطح دسترسی و اجازه‌دهی به منابع و سرویس‌های مختلف براساس هویت و مجوزهای کسب شده توسط فرد یا سیستم است. در دنیای نرم‌افزار، مجوز نقش مهمی در مدیریت دسترسی به منابع و محافظت از اطلاعات دارد.
بعد از اینکه یک فرد یا سیستم با موفقیت احراز هویت شد، مرحله بعدی در فرآیند امنیتی، کسب مجوز است. در این مرحله، سطح دسترسی فرد یا سیستم تعیین می‌شود و مشخص می‌شود که آیا آن‌ها مجاز به دسترسی به منابع و انجام عملیات خاصی هستند یا خیر.
اعتبارسنجی بر اساس سیاست‌ها و مجوزهای تعیین شده توسط سازمان یا سیستم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیاست‌ها می‌توانند شامل محدودیت‌های زمانی، محدودیت‌های مکانی، مجوزهای عملیاتی مشخص و سایر محدودیت‌های دسترسی باشند. با اعتبارسنجی صحیح، سطح دسترسی به منابع بر اساس نیازها و نقش‌های کاربری تعیین می‌شود و از افراد و سیستم‌های غیرمجاز جلوگیری می‌شود.
برخی از مثال‌های استفاده از اعتبارسنجی شامل دسترسی به فایل‌ها و پوشه‌های سیستم عامل، دسترسی به پایگاه داده‌ها، دسترسی به سرویس‌های شبکه و دسترسی به منابع شبکه می‌باشد.
مثال ساده برای Authorization
در قسمت قبل دانستیم که Authorization چیست؟ در این قسمت یک مثل ساده از Authorization در سایت می‌زنیم تا بهتر متوجه این قضیه شوید. همان مثال فروشگاه اینترنتی را در نظر بگیرید، بعد از اینکه وارد سایت (احراز هویت) شدید، یک سری مجوزهایی بر اساس نقشی که دارید، برای شما از قبل تعیین شده است.
برای مثال کاربر عادی با مدیر سطح دسترسی‌های متفاوتی دارد. کاربر عادی فقط می‌تواند سفارش دهد یا سفارش خود را مشاهده و پیگیری کند. اما مدیر می‌تواند تمامی سفارشات کاربران را مشاهده کند و یا محصولی را در سایت درج کند تا کاربران بتوانند آن محصول را خریداری کنند. در حالی که کاربر عادی مجوز درج محصول در سایت یا مشاهده سفارش بقیه‌ی کاربران را ندارد.
نقش‌ها می‌توانند شامل کاربر عادی، کاربر ویژه، پشتیبان سایت، مدیر و... باشد. هر کدام از این نقش‌ها مجوزهای خاص خود را دارند. مثلا پشتیبان سایت علاوه بر مجوزهای کاربر عادی، مجوز پاسخ دادن به پرسش‌های کاربران را دارد. مجوز دسترسی مدیر از همه‌ی نقش‌ها بالاتر و بیشتر است و می‌تواند از تمامی امکانات سایت استفاده کند.
این سطوح دسترسی برای کاربران، همان مجوز یا Authorization نام دارد.
شباهت Authentication و Authorization چیست؟
Authentication و Authorization هر دو مفهوم مهمی در زمینه امنیت و دسترسی در سیستم‌ها هستند و در فرآیند اعتبارسنجی و مدیریت دسترسی نقش دارند. در حقیقت، این دو مفهوم به صورت مکمل در کنار یکدیگر عمل می‌کنند. به طور خلاصه، شباهت‌های اصلی Authentication و Authorization عبارتند از:
| شباهت بر اساس | توضیحات |
| هدف اصلی | هدف اصلی هر دو مفهوم، بهبود امنیت سیستم و مدیریت دسترسی است. |
| اعتبارسنجی | در هر دو مفهوم، نیاز به احراز هویت و دسترسی فرد یا سیستم وجود دارد. |
| استفاده از معیارها و مجوزها | هر دو مفهوم براساس معیارها و مجوزهایی که توسط سازمان یا سیستم تعیین می‌شود، عمل می‌کنند. |
| امکان تأثیرگذاری بر دسترسی | هر دو مفهوم امکان تعیین سطح دسترسی و اجازه‌دهی به منابع و عملیات را دارند. |
بنابراین، هرچند Authentication و Authorization دو مفهوم متفاوت هستند، اما با همکاری و ترکیب، بهبود امنیت و دسترسی به منابع در سیستم‌ها را تضمین می‌کنند.
تفاوت Authentication و Authorization چیست؟
در قسمت‌های قبل با تعریف Authentication و Authorization آشنا شدیم. در این بخش به تفاوت Authentication و Authorization می‌پردازیم. تفاوت اصلی بین Authentication و Authorization در فرآیندهایی است که در دسترسی و امنیت سیستم‌ها و منابع مورد استفاده قرار می‌گیرند:
| Authentication (احراز هویت) | Authorization (مجوز) |
| هدف اصلی آن تأیید هویت فرد با سیستم است. | هدف اصلی آن تعیین سطح دسترسی و اجازه‌دهی به بخش‌های سیستم است. |
| ابتدا باید فرآیند ورود به سایت (احراز هویت) انجام شود. | بعد از ورود به سایت (احراز هویت)، مطابق نقش کاربر، مجوزهای لازم برای دسترسی به بخش‌های سیستم صادر می‌شود. |
| همه‌ی کاربران می‌توانند وارد سایت (احراز هویت) شوند. | هر کاربر بر اساس نقش مربوطه (کاربر عادی، کاربر ویژه، پشتیبان، مدیر و...)، مجوز خاص خود را دارد و نمی‌تواند وارد همه‌ی بخش‌های سایت شود. |
| تأیید هویت فرد یا سیستم با استفاده از روش‌های مختلف مانند ایمیل، شماره موبایل، رمزعبور، اثر انگشت و... انجام می‌شود. | تعیین سطح دسترسی براساس مجوزها و سیاست‌های از قبل تعیین شده توسط سازمان یا سیستم انجام می‌شود. |
| Authentication می‌پرسد که «شما کی هستید؟» | Authorization می‌گوید که «شما به چه بخش‌ها و عملیاتی دسترسی دارید؟» |
| Authentication هویت شما را بر اساس اطلاعات ورود، تأیید یا رد هویت می‌کند. | Authorization اجازه یا رد دسترسی به بخش‌ها و عملیات را تأیید یا رد می‌کند. |
به طور خلاصه، Authentication به تأیید هویت فرد یا سیستم می‌پردازد، در حالی که Authorization به تعیین سطح دسترسی و اجازه‌دهی به منابع و عملیات خاص می‌پردازد. این دو مفهوم به همراه یکدیگر استفاده می‌شوند تا امنیت و مدیریت دسترسی در سیستم‌ها اعمال شود.
به عبارت دیگر، Authentication تأیید می‌کند که شخص یا سیستم هویت صحیحی دارد، در حالی که Authorization مشخص می‌کند که آن شخص یا سیستم به چه بخش‌ها و عملیاتی دسترسی دارد. در فرآیند کامل، ابتدا هویت فرد یا سیستم تأیید می‌شود (Authentication) و سپس سطح دسترسی و مجوزهای مورد نیاز برای آن تعیین می‌شود (Authorization).
خطای 401 و 403 در Authentication و Authorization چیست؟
در انتهای مقاله تفاوت Authentication و Authorization به خطای HTTP 401 و HTTP 403 می‌پردازیم. خطای 401 و 403 مرتبط با خطاهای Authentication و Authorization در پروتکل HTTP هستند و به صورت رایج در فرآیند احراز هویت و مجوزهای دسترسی استفاده می‌شوند. این خطاها نشان‌دهنده عدم دسترسی به منابع مورد نیاز یا عدم داشتن مجوز کافی برای دسترسی به منابع است. در ادامه، توضیح مختصری از هر یک ارائه می‌شود:
خطای 401 Unauthorized: به معنی «غیرمجاز» است. این خطا زمانی نشان داده می‌شود که کاربر یک URL را درخواست کرده اما به درستی احراز هویت (Authentication) نشده است. پس ابتدا باید کاربر وارد سایت شود و سپس درخواست خود را مجددا انجام دهد. در این صورت، معمولاً پیام خطا 401 Unauthorized نمایش داده می‌شود.
خطای 403 Forbidden: به معنی «دسترسی غیرمجاز» است. این خطا زمانی به کاربر نشان داده می‌شود که مجوز دسترسی به آن بخش سایت را ندارد. حتی اگر کاربر احراز هویت (Authentication) شده باشد، ممکن است مجوز لازم (Authorization) برای مشاهده یا عملیات در آن بخش را نداشته باشد. در این صورت، معمولاً پیام خطا 403 Forbidden نمایش داده می‌شود.
جمع‌بندی
تفاوت Authentication و Authorization چیست؟ در این مقاله به تفاوت و شباهت Authentication و Authorization پرداختیم. به‌طور خلاصه «Authentication» به معنی «احراز هویت» با فرآیند ورود به سیستم است اما «Authorization» به معنی «مجوز» با فرآیند تعیین سطح دسترسی به بخش‌ها و عملیات سیستم است. دو مفهوم Authentication و Authorization در کنار یکدیگر تکمیل می‌شوند و بدون هم، امنیت سیستم ناقص می‌شود. هر سایتی که با کاربران سروکار دارد حتما باید از Authentication و Authorization استفاده کند. اگر در مورد Authentication (احراز هویت) و Authorization (مجوز)، سوالی برای شما پیش آمده باشد، لطفا در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.