وب 3 چیست؟ | آشنایی با اینترنت نسل سوم (Web 3.0)

وب 3 چیست؟ احتمالا شما نیز وب نسل سوم را شنیده باشید. وب نسل 3 یکی از جدیدترین تکنولوژی‌های دنیای اینترنت است. در دنیای وب 3 (Web 3.0)، داده‌ها به‌صورت غیر متمرکز و همتابه‌همتا (Peer-to-Peer) هستند که در ادامه به آن آشنا خواهیم شد. نقش وب 3.0 در دنیای امروزی که حریم خصوصی و حذف واسطه‌ها اهمیت فراوانی دارد، بسیار پررنگ است. در این مقاله به سوال Web 3.0 چیست؟ پاسخ خواهیم داد و کاربرد وب 3 (Web 3.0) و تفاوت آن با وب 2 (Web 2.0) و وب 1 (Web 1.0) را بررسی خواهیم کرد.

در این مقاله با موضوعات زیر آشنا خواهیم شد:

• مقایسه فناوری و تکنولوژی‌های وب نسل 1 و 2 و 3
• وب 1 چیست؟ (Web 1.0)
• وب 2 چیست؟ (Web 2.0)
• وب 3 چیست؟ (Web 3.0)
• تفاوت وب 1 با وب 2 و وب 3
• مزایای وب 3 (Web 3.0) چیست؟
• معایب وب 3 (Web 3.0) چیست؟

مقایسه فناوری و تکنولوژی‌های وب نسل 1 و 2 و 3

اولین نسخه از وب که به عنوان وب نسل اول (Web 1.0) از آن یاد می‌شود، در سال 1985 شروع شد و تا 2005 ادامه داشت. بعد از آن از سال 2005 تاکنون که در سال 2023 هستیم از وب نسل دوم (Web 2.0) استفاده می‌شود. رفته رفته شاهد به وجود آمدن وب نسل سوم (Web 3.0) خواهیم شد که پیشرفت‌های زیادی نسبت به دو نسل قبل خود دارد:

1. وب 1 (Web 1.0)
2. وب 2 (Web 2.0)
3. وب 3 (Web 3.0)

​

وب 1 چیست؟ (Web 1.0)

در سال‌های 1985 تا 2005 که اهمیت وبسایت‌ها مانند امروزه نبود به دوران وب نسل اول (Web 1.0) معروف است. صفحات اینترنت در آن زمان به‌صورت Static (استاتیک) یا ایستا بود. داده‌ها در پایگاه‌داده File System که قدیمی بود ذخیره می‌شد. برای آشنایی بیشتر با سرور فایل سیستم مقاله زیر را مطالعه کنید:

کاربران در صفحات این سایت‌ها نمی‌توانستند مشارکت کنند و کامنت (نظر) ثبت کنند. این صفحات فقط قابلیت خواندن (Read-Only) داشت، یعنی یک کاربر ققط می‌توانست محتوای سایت را مشاهده کند اما نمی‌توانست در آن مطلبی ثبت کند.

قابلیت ثبت مطلب در سایت فقط به دست مدیران آن سایت امکان‌پذیر بود. این مشکلات باعث می‌شد کاربران نتوانند تعاملی با سایت داشته باشند. از این رو ایده طراحی وب نسل دوم (Web 2.0) ایجاد شد.

وب 2 چیست؟ (Web 2.0)

از سال 2005 به بعد، وب نسل 2 ظهور کرد. در وب 2، پایگاه‌داده‌های رابطه‌ای (SQL) و غیر رابطه‌ای (NoSQL) ظهور کرد. این پایگاه‌داده‌ها از پایگاه‌داده File System که در نسل اول استفاده می‌شد، عملکرد خیلی بهتری در ذخیره‌سازی و نمایش اطلاعات داشتند. برای اطلاعات بیشتر در مورد پایگاه‌داده‌های رابطه‌ای و غیر رابطه‌ای مقاله زیر را مطالعه کنید:

در وب نسل 2، علاوه بر مدیران وب، کاربران نیز می‌توانستند در دنیای وب مطلب جدیدی ثبت، ویرایش و حذف کنند. وقتی سایتی مطلب جدیدی قرار می‌داد کاربر می‌توانست از طریق فرم‌های موجود در سایت کامنت (نظر) ثبت کند و دیدگاه خود را به اشتراک بگذارد.

شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام، اینستاگرام، سایت ویکی‌پدیا و اکثر سایت‌های کنونی از وب نسل دوم هستند. در این پلتفرم‌ها کاربران می‌توانند پست جدیدی ثبت کنند و کاربران دیگر نیز می‌توانند به آن پست‌ها نظر ثبت کنند و با یکدیگر تعامل برقرار کنند.

اما وب 2 چیزی نبود که امنیت داده‌های کاربران و انحصار طلبی شرکت‌ها را حذف کند. برای مثال داده‌های شما در سرورهای اینستاگرام متمرکز شده است و مدیر اینستاگرام می‌تواند اطلاعات شما را ویرایش و یا حذف کند و یا به کلی حساب اینستاگرام شما را مسدود کند. این انحصار طلبی، آزادی بیان را نقض می‌کرد. از این رو ایده وب نسل سوم (Web 3.0)، ایجاد شد.

وب 3 چیست؟ (Web 3.0)

با پیشرفت‌هایی که در دنیای وب انجام شد، فناوری بلاکچین مطرح شد. پایگاه‌داده‌های متمرکزی که در وب نسل دوم بوده‌اند، کم کم جای خود را به پایگاه‌داده بلاکچین که به‌صورت غیرمتمرکز در وب تری هستند خواهند داد. در پایگاه‌داده غیبرمتمرکز، داده‌ها روی یک سرور قرار ندارند و به‌صورت توزیع شده در کل شبکه بلاکچین قرار دارند.

در وب 3 و بلاکچین، واسطه‌ها حذف می‌شوند. برای مثال اگر پیام‌رسانی مبتنی بر بلاکچین باشد، یک مدیر بالا سری مانند اینستاگرام وجود ندارد که بتواند اطلاعات شما را روی سرورهای خود دستکاری کند. چون عملا داده‌ها در یک سرور متمرکز نیستند و به‌صورت غیرمتمرکز در کل شبکه بلاکچین وجود دارند.

یک کاربر می‌تواند هر مطلبی که می‌خواهد بنویسد بدون اینکه شخصی بتواند این داده‌ها را مدیریت یا حذف کند. امنیت داده‌ها در شبکه بلاکچین بالا است و هکرها نیز نمی‌توانند در آن خرابکاری انجام دهند. در وب 3، واسطه‌ها حذف شده‌اند و ارتباطات شبکه به‌صورت همتابه‌همتا (Peer-to-Peer) است.

اشتراک فایل در شبکه همتابه‌همتا بین کامپیوتر با کامپیوتر بدون سرور مرکزی انجام می‌شود. در حقیقت هر کامپیوتر همزمان هم سرور , هم کاربر (Client) محسوب می‌شود. برای اطلاعات بیشتر درباره بلاکچین و پایگاه‌داده غیرمتمرکز و همتابه‌همتا مقاله زیر را مطالعه کنید:

تفاوت وب 1 با وب 2 و وب 3

مزایای وب 3 (Web 3.0) چیست؟

وب نسل 3 یک سری ویژگی‌های دارد که باعث برتری آن شده است:

1. عدم نیاز به سرور مرکزی و کنترل آن
2. حفط حریم خصوصی و اطلاعات کاربران
3. برنامه‌ها در همه‌ی پلتفرم‌ها قابل اجرا هستند و به سیستم‌عامل وابستگی ندارند.
4. سرقت اطلاعات و هک تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.
5. حذف واسطه و کاهش هزینه‌ها

معایب وب 3 (Web 3.0) چیست؟

با وجود مزایایی که در وب نسل سوم وجود دارد، معایبی نیز وجود دارد:

1. هزینه این شبکه بالاتر است، به همین دلیل اکثر برنامه‌هایی که از نسل سوم وب پشتیبانی می‌کنند، بخش کوچکی از کدهای خود را در شبکه بلاکچین قرار دهند.
2. مقیاس‌پذیری و سرعت کم در تراکنش‌ها به دلیل غیرمتمرکز بودن
3. ویرایش اطلاعات در وب تری و بلاکچین به شدت سخت است.
4. محدودیت در ذخیره‌سازی داده‌ها به علت نوع پایگاه‌داده بلاکچین

جمع‌بندی

وب 3 چیست؟ در این مقاله با وب تری یا وب نسل 3 (Web 3.0) آشنا شدیم. همچنین دانستیم که مزایا و معایب Web 3.0 چیست؟ از وب 3 به عنوان اینترنت نسل سوم نیز یاد می‌شود که در آینده ارتباطات را دگرگون خواهد کرد. امروزه نیز بیشتر شرکت‌های بزرگ دنیا به سمت وب نسل سوم در حال حرکت هستند. در این مقاله سعی کردیم به زبان ساده بگوییم که وب نسل 3 چیست؟ اگر مطلبی برای شما گنگ بود، لطفا در قسمت نظرات بیان کنید.